Viering met Henk Baars

Datum/Tijd
Datum - 05/03/2022
18:30 - 20:00

Locatie
Ontmoetingskerk

Categorieën


LATEN WE BIDDEN

Laten we bidden voor de slachtoffers van de oorlog:
Voor de gewonden en de doden.
Voor hen die rouwen en bedroefd zijn.
Voor de aarde en haar onschuldige schepsels –
Nu verminkt en in wanorde.
Voor de gekrenkte en lijdende zielen…
Nu gebombardeerd tot onderwerping en gekwelde stilte.
Voor de schalen van gerechtigheid…
Nu opgesloten in een vals evenwicht.
Voor de duif –
Nu bespot door de metalen vleugels van wreedheid en hebzucht.
Voor het verlangen en werk van vredestichters, genezers en leraren…
Nu vernederd door de sluwheid en lafheid van oorlogszuchtige geesten.
Voor de behoeftigen wiens kostbare middelen nu verspild en uitgegeven worden.
Voor de prachtige schatten, iconen en heilige plaatsen…
Nu bezoedeld door een botte wetenschap
nu vernield door vulgaire en harteloze economieën.
Voor hen die willen weten wat er met hun wereld is gebeurd…
Nu misleid en verbijsterd door de dictatuur van informatie.
Wij betreuren deze vergiftigde en treurige toestand,
Wij verzetten ons tegen deze brutale invasie van de gewone ziel.

Wij bidden voor vrede.
Amen

(naar een vertaling van Leunig, ‘When I talk to you’)


OVERWEGING

Ik kom er niet los van en ik wil er niet los van. Het spookt in mijn hoofd. Ik was van de week een paar maal bij de Russische ambassade in Den Haag met een vredesvlag en vooral de ochtend van het begin van de oorlog stonden er veel vooral jonge Oekraïners te zingen en te huilen. Maar ook Russen. Het was beestachtig slecht weer en toch bleef vrijwel iedereen staan. Afgelopen zondag ontstond met een paar mensen in de kerk het initiatief om er iedere dag een half uur te gaan staan en dat doen we. Op een onbewaakt moment had iemand rood als bloed verf tegen de poort aan gegooid, we waren er getuige van dat de gemeente uitrukte met een speciale schoonmaakdienst om het allemaal moeizaam weg te halen. Het symbool van het bloed van vele, vele onschuldigen. Na de grote demo op de dam belde mij de organisator May May Meijer van Peace SOS omdat ik met naam en toenaam in de NRC stond als voorzitter van Kerk en Vrede. Een heel intrigerend verhaal hoe ze katholiek geworden was en dit allemaal vanuit en voor Christus deed. Het klonk buitengewoon oprecht en ik merkte dat de spiritualiteit tot vrede zomaar bij iemand binnen kan komen. Haar levensverhaal zou je zo op het verhaal van de Samaritaanse kunnen plakken. Ze schreef er een boek over dat ze mij onmiddellijk opstuurde “Hier ben ik ’heet het. Er ontstaat een nieuwe vredesbeweging, want Pax lijkt aan de kant te staan en heeft het bewegingskarakter en haar christelijke wortels verloren, want gebonden aan veel overheidssubsidie. En dan als laatste het klokkenluiden van de kerken in Den Haag op aswoensdag. We togen met mijn kleinkinderen naar een nabije kerk die leeg stond, maar dat gaf niet want ze hadden hun best gedaan de klok weer aan het luiden te krijgen. En daar stonden ze Thom en Puck , ze hielden de vredesvlag  omhoog en ze waren trots, want ze realiseerden zich. Dit is de eerste demonstratie in ons piepjonge leven waaraan we  meedoen. Er zullen er nog velen volgen, denk ik. We hopen dat we met z’n allen waarachtig zijn.

Want wat is nog waarheid? De oorlog opent de put van de afgrond. Alles wordt omvat door geweld, als door rook die elk perspectief en elk licht verduistert. Oorlog verandert de wereld van een gemeenschappelijk huis in een plaats van bedreiging en angst voor iedereen en alles. Eenmaal gevestigd valt de logica van strijd, van geweld en tegengeweld vrijwel niet te doorbreken. Met vrede ben je te laat als de oorlog aan de gang is. We horen steeds meer militairen op de radio, strategie, wapen sterkte, een veelvoud van dat soort dingen. Niets over vol zijn van genade en waarheid  wat toch de eigenlijke motivatie is waarom mensen dingen doen tot het uiterste.

Merkwaardig toch die Jezus. Hij blijft zijn hele leven met God verbonden en na zijn dood keert hij terug naar zijn oorsprong. Wat dat dan ook is. Jezus is thuis in het Goddelijk domein. Hij heeft onder ons gewoond, zo zeggen we. Tja dat wonen van God, eerst in een mobiele tent in de woestijn, later in de tempel. Maar die tempel wordt platgebombardeerd. En dan zegt Johannes: “Nu we geen tempel meer hebben kan ik jullie garanderen dat de mens Jezus, in wie het woord van God vleesgeworden is, de vindplaats is van God. Hij is de nieuwe tempel. In Hem kun je God ontmoeten. Hij is waarheid en goedheid, hij is licht, hij is de weg, hij is leven”. Jezus is vol van genade en waarheid, maar is Hij de enige?

In het gesprek tussen Jezus en de Samaritaanse komt de kwestie aan de orde op welke plaats God aanbeden moet worden. In Jeruzalem of op de berg Gerizim waar de Samaritanen hun heiligdom hebben. Het is een kwestie die gaat over de waarheid, over de kern van wat geloven is en over onze identiteit. Mensen die iets met God hebben. Jezus is de nieuwe tempel zo wil Johannes benadrukken. Maar God is niet opgesloten in Jezus en niet aan Hem gebonden, hoe intiem en hecht de band tussen Jezus en God ook is. God is grenzeloos, God is ruimte. Jezus geeft dan ook aan dat de plek er niet toe doet. Hij overschrijdt de toenmalige grenzen tussen Joden en Samaritanen. Een ongekende doorbraak. De mogelijkheid om God te ontmoeten is verschoven van een heilige plaats naar een mens. Ook de tijd ontstijgt aan het meetbare patroon. De toekomst en het heden schuiven in elkaar. Je bent niet gebonden aan Jeruzalem of Samaria, aan Rome of Istanbul, de tempels in Tibet of deze kapel. het gaat om de houding van degene die met God in relatie treedt. De term waarachtig geeft die houding aan. Zulke mensen zoekt God. Dat is dus in een hele andere sfeer. God is plaatsloos, tijdloos en beeldloos. God is volstrekt ongrijpbaar en niet te manipuleren. De grote mysticus Meister Eckhart schrijft: “ ‘Wie de vader wil aanbidden, moet zich met zijn verlangen en vertrouwen plaatsen in het licht van de eeuwigheid. er is een deel van de ziel, het bovenste, dat boven de tijd staat en het weet niets van de tijd noch van het lichaam. Alles wat duizend jaar geleden gebeurde, de dag die er duizend jaar geleden was, is in de eeuwigheid niet verder weg dan het ogenblik waarin ik nu ben”. Of nog scherper: “Ach hoevelen zijn er niet die een schoen aanbidden of een koe of een ander schepsel en zich daarom bekommeren, en dat zijn dwaze mensen”. Aldus Meister Eckhart. Het ware geloof is niet gebonden aan een bepaalde vorm, noch aan een bepaalde tijd of plaats.

Ik merk het aan zoveel mensen. Ik merk het aan May May die in de St. Vituskerk te Hilversum tijdens een mis op kerstavond gegrepen wordt en er niet meer van los komt. Hoe actie en contemplatie aan elkaar vastplakken, hoe haar gebed voor vrede uitmondt in een demo op de dam. Hoe stille strijdbaarheid, hoe aangevochten je ziel ook, genade en waarheid een weerbaarheid geven die onnavolgbaar is. Maar ook aan een Russische vrouw vanmorgen bij de ambassade. Ze belt naar, huis, maar ze geloven haar niet. Om wanhopig van te worden. Toch ging ze vanmiddag haar moeder weer bellen.

Het is zo hoe je het uithoudt in een schuilkelder, het is zo hoe je het uithoudt in de rij voor de voedselbank, het is zo hoe je het uithoudt als je getroffen bent in de toeslagenaffaire. En nog veel meer.

Het innerlijk van mensen is belangrijker dan uiterlijke vormen en rituelen. Sterker, als de uiterlijke kant gaat domineren, wordt de waarheid geweld aangedaan. Geen enkele godsdienst, geen enkele kerk of groepering kan de waarheid claimen. Waarheid is net zo universeel als god, niet gebonden aan welke vorm dan ook. Als we de waarheid willen volgen, zal de essentie, de geest altijd zuiver, zichtbaar en ervaarbaar moeten zijn, door alle uiterlijkheid heen.

Werkelijke religie is de voltrekking van ons leven zelf en daarbij is liefde de enige taal die alle mensen en alle levende wezens verstaan.

God mag dat toch eens waar zijn.

Henk Baars  Eindhoven 5 maart.

(gebruik gemaakt van een exegese van Door Brouns-Wewerinke)